Op deze pagina nemen we je graag mee op een reis rondje wereld om samen te ontdekken hoe mensen in verschillende landen en culturen omgaan met rouw en verdriet. Onthoud daarbij dat iedereen anders is en elk verhaal verschillend. Sommige gebruiken klinken jou misschien heel vreemd in de oren, terwijl ze op andere plekken in de wereld heel normaal zijn. Andere gewoonten vind je misschien net mooi en inspireren je om ze te integreren in je eigen verdriet.
Ken je zelf nog een mooi gebruik uit een ander land of andere cultuur dat goed in dit lijstje zou passen?
Stuur gerust een mailtje naar info@berrefonds.be en we voegen het met veel plezier toe.
206 kilometer
Twente
In Nederland ontstond rond 1700 de traditie van noaberschap. Dit is de mooie benaming van de hulp die je krijgt van je buren en andere mensen die dichtbij je staan in moeilijke tijden. Deze naobers zijn er ook voor je na een overlijden.
De naaste noodnoabers moesten bijvoorbeeld lijsten met daarop de adressen van de genodigden voor de begrafenis maken. Iedere noaber kreeg een briefje met daarop de adressen die hij moest bezoeken om het overlijden aan te kondigen.
Bron
1152 kilometer
Italië
Op 2 november komen families vaak samen op wat in het Italiaans Dei Morti heet. Het is dan de gewoonte om graven te versieren en mooi te verlichten en samen te eten, soms zelfs op de begraafplaats.
In Sicilië bestaat zelfs de traditie dat kinderen in een brief aan hun overleden dierbaren speelgoed vragen. Ze krijgen dan op de ochtend van 2 november cadeautjes, snoep en bijzondere koekjes.
In sommige Italiaanse steden wordt een overlijden nog steeds aangekondigd met posters die de hele gemeenschap uitnodigen op de begrafenis.
bron
2552 kilometer
Griekenland
In Griekenland is het vaak de gewoonte om veertig dagen te rouwen na een overlijden. Daarnaast is er nog regelmatig een herdenking:
* Na drie dagen
* Na negen dagen
* Op de laatste zondag van de rouwperiode van veertig dagen
* Gedurende het eerste jaar elke drie maanden
* Na een jaar
* Na drie jaar
* Na zeven jaar
Drie jaar na een overlijden worden de beenderen van een overledene soms weer opgegraven, gewassen en bijgezet in het ‘knekelhuis’ op een begraafplaats.
Ook in Griekenland wordt een overlijden vaak aangekondigd via posters op straat om zo de gemeenschap uit te nodigen op de begrafenis.
bron
2730 kilometer
Turkije
In Turkije, net als veel andere landen in de regio speelt de Islam een belangrijke rol een overlijden. Bij het overlijden van een moslim wordt door de nabestaanden en bekenden van de overledene het volgende gebed uitgesproken: “Innaa liIlayhi Wa Innaa Ilayhi Raaji’oon”. De betekenis hiervan: “Wij behoren tot Allah. Tot Allah zullen wij wederkeren”. De ogen van de overledene worden vervolgens gesloten en de moslims spreken een gebed uit.
Zo snel mogelijk na het overlijden volgt een rituele wassing, een afscheidsdienst in de moskee en de eigenlijke begraving. De overledene wordt in de aarde gelegd met het gezicht naar Mekka, dus op de rechterzijde. Op een islamitische begraafplaats moet een eeuwige grafrust gelden. De graven mogen dus nooit worden geruimd.
Dit omdat moslims geloven in een wederopstanding van het leven op de ‘Dag van het oordeel’.
4595 kilometer
Nigeria
Binnen de Christelijke Igbo-cultuur in Nigeria is het gebruikelijk om de doden te begraven op het eigen erf. Behalve wanneer een baby sterft, die wordt altijd begraven in het bos, want die heeft binnen de cultuur nog geen houvast op aarde en moet opnieuw één worden met de natuur.
De naaste familieleden van een overledene dragen een t-shirt met de foto van hun dierbare met jaartallen eronder. Deze t-shirts vervangen rouwbrieven.
4822 kilometer
Ghana
In Ghana begeleiden professionele kistdragers een overledene al dansend en zingend naar zijn of haar laatste rustplaats. De doodskist heeft meestal een bijzondere vorm die iets vertelt over het leven van de overledene en dat kan ver gaan: van vliegtuigen tot vissen, bierflesjes, …
Als de familie op het moment van het overlijden te weinig geld heeft om een mooie, geschikte kist te laten maken, dan zullen ze het lichaam bewaren tot ze wel genoeg middelen hebben voor een gepaste begrafenis.
bron
5182 kilometer
Centraal-Afrika
Bij de Yoruba-stam in Centraal Afrika maken ze na het overlijden van een kind een houten beeldje. Dat beeldje neemt de moeder overal mee naartoe en het wordt gewassen, gestreeld en ingesmeerd met poeders. Zo ziet de gemeenschap dat de moeder rouwt en kunnen ze actief hun medeleven uiten. Na verloop van tijd koestert de mama het beeldje vaker in de beslotenheid van haar eigen huis en gaat ze vaker buiten zonder haar kostbare beeldje.
6920 kilometer
Tibet
In het hooggebergte van Tibet is het omwille van de vaak bevroren ondergrond praktisch onmogelijk om doden te begraven. Bovendien bestaat er vanuit de Boeddhistische leer de overtuiging dat ons lichaam slechts een tijdelijk omhulsel is en dat de dood louter een overgang is van het ene aardse leven naar het volgende. Vanuit die overtuiging is het belangrijk om het lichaam weer terug te geven aan de natuur. Na een intens ritueel laten nabestaanden een gestorven lichaam achter. Veel Boeddhisten putten hier op een manier troost uit, omdat de ziel dan verder kan leven in een nieuw lichaam.
bron
7060 kilometer
India
Ook de Hindoes in Indië geloven in reïncarnatie. Zij zullen hun doden meestal cremeren, omdat dit de snelste manier zou zijn om de ziel te bevrijden uit het lichaam. Voor de eigenlijke crematie worden nog heel wat troostende rituelen uitgevoerd. Zo geven ze de overledene een ‘diya’, dit is een traditioneel kommetje van klei met een katoenen watje als lont. Dit staat voor zuiverheid en licht en beschermt de ziel van de overledene tegen het kwade.
Na de crematie leven de directe familieleden gedurende tien dagen heel sober en eten ze vegetarisch. Iedere dag wordt er thuis een offerdienst gehouden. Later worden de assen uitgestrooid, bij voorkeur in de rivier de Ganges, want die heilige rivier stroomt naar het eeuwig leven.
bron
7710 kilometer
China
Bij een traditionele Chinese uitvaart is het normaal dat de overledene met bronwater wordt gewassen. Vervolgens wordt hij of zij aangekleed, meestal met meerdere lagen kleding. De overleden geliefde is immers bezig met een lange reis naar het hiernamaals en dankzij die extra kleding blijft hij of zij onderweg warm. Na het aankleden worden de haren gekamd. De kam wordt vervolgens doormidden gebroken omdat alles wat met de dode in aanraking komt niet meer mag worden gebruikt. Afhankelijk van de Chinese levensbeschouwing krijgt de persoon een parel in zijn mond gelegd, of een ganzenei.
Een dag voordat de begrafenis is, wordt de lievelingsmaaltijd van de overledene gekookt. De familie eet samen en er wordt wierook verbrand. De lichten in de kamer van het overleden lichaam blijven daarna aan totdat de persoon begraven is.
Als het moment van de uitvaart bijna is aangebroken, vinden er nog diverse rituelen plaats zoals het verbranden van namaakgeld, het zogenaamde geestengeld. Ook andere papieren namaakobjecten zoals lotusbloemen, modellen van producten zoals televisies, auto’s en koelkasten gaan in vlammen op. Met het verbranden van nepgeld en modellen van producten, wordt de overledene veel rijkdom en geluk in een andere wereld toegewenst.
7768 kilometer
New Orleans
Ooit al gehoord van een jazzbegrafenis? Een typische jazzbegrafenis begint in een kerk of uitvaartcentrum en gaat vervolgens naar de begraafplaats. Rouwenden worden vergezeld door een brassband die eerst zware en droevige muziek speelt, maar die al snel overgaat in feestelijke muziek. Iedereen danst.
Wanneer de overledene ter ruste wordt gelegd, laten de rouwenden ook hun emoties los. Hoewel de meeste jazzbegrafenissen voor muzikanten zijn, kan iedereen er een aanvragen. En zolang je respectvol bent, worden voorbijgangers aangemoedigd om mee te doen met de muziek.
7900 kilometer
Oklahoma
Heel wat Indiaanse stammen in de Verenigde Staten volgen nog steeds eeuwenoude gebruiken bij een overlijden.
Bij de Cherokee wordt voor de begrafenis een dierbare bijvoorbeeld gewassen en besprenkeld met lavendelolie en in een wit katoenen laken gewikkeld. Het lichaam wordt dan in een kist geplaatst samen met de veer van een adelaar. De begrafenis wordt geleid door een sjamaan en vindt plaats op de dag van overlijden of de dag erna.
Daarna treedt er een rouwperiode van zeven dagen in waarin de familie onder andere zal vasten. Na zeven dagen neemt de sjamaan de rouwenden mee naar een rivier. Daar dompelen ze zich zeven keer onder in het water. De ene keer richting het oosten en de andere keer richting het westen. Na deze ceremonie trekken de rouwenden schone kleren aan en ontvangen zij een offer van tabak en heilige kralen. Na de ceremonie verwelkomen de overige stamleden de rouwenden weer in hun midden.
7975 kilometer
Venezuela
Bij sommige inheemse volkeren in Venezuela bestaat een begrafenis uit twee delen. Eerst is er een verdrietig deel met veel muziek en wordt de overledene gecremeerd. Een hele tijd later houden ze een feest ter ere van de gemiste persoon. Het is dan zelfs de gewoonte om de assen van de overledene te vermengen met gekookte bananen. De familieleden eten dit op om op die manier de ziel van de overledene te bevrijden en hem of haar rust te gunnen.
8863 kilometer
Brazilië
In Brazilië speelt muziek vaak een cruciale rol in rouwrituelen. Muziek is een manier om te communiceren met de geesten en vormt ook een eerbetoon aan het leven van de overledene.
Er zijn rituele dansen die de reis van de ziel naar het spirituele rijk symboliseren, maar ook diep ontroerende Afro-Braziliaanse muziek die het verdriet van de gemeenschap weergeeft.
8940 kilometer
Madagascar
Op het Afrikaanse eiland Madagascar wordt het festival ‘Famadihana’ gevierd ter ere van overleden geliefden. Het betekent letterlijk ‘draaien van de botten’. De doden worden eens in de zeven jaar uit de familiecrypten gehaald voor een feestelijk ritueel. En wordt gedanst, gezongen en de botten worden in nieuwe klederen gewikkeld terwijl ze de namen van hun geliefden op de gewaden schrijven. Op die manier worden ze nooit vergeten.
9100 kilometer
Mexico
Je hebt wellicht wel al eens gehoord van Dia de los Muertos dat de Mexicanen elk jaar vieren van 31 oktober tot 2 november. Tijdens deze nationale rouwdagen trekken ze de straat op met beschilderde gezichten en felgekleurde bloemen om hun overleden dierbaren te eren. De nacht van 31 oktober zou de grens tussen leven en dood immers dunner zijn dan normaal zodat de doden dichterbij de levenden kunnen komen.
Pixar maakte rond deze mooie traditie de hartverwarmende animatiefilm Coco.
9298 kilometer
Japan
In Japan worden stilgeboren kindjes ook wel waterkinderen genoemd. Een waterkindje heeft niet de kans gekregen om karma op te bouwen en kan dus de onderwereldrivier niet oversteken naar het hiernamaals.
Gelukkig is er Jizo, die helpt deze kinderzieltjes om de oversteek wel te maken.
Ouders en grootouders geven beeldjes van Jizo in Japan vaak een rood mutsje of slabbetje uit dankbaarheid omdat hij er voor hun kindjes is.
10.300 kilometer
Peru
Peruaanse inheemse gemeenschappen geloven in de voortdurende aanwezigheid van voorouders in hun dagelijks leven. Daarom worden begrafenisrituelen met veel respect en aandacht uitgevoerd.
Voor ze een dierbare begraven, worden vaak persoonlijke objecten en offers bij het lichaam, denk aan eieren en munten (om schulden te betalen), speelgoed voor de kinderen, en voeding, zoals vleeswaren en drankjes.
Vaak begraven ze hun geliefden langs ruiterpaden of bij apachetas (kruispunten die vaak gemarkeerd worden met torens van stenen), zodat voorbijgangers hen zullen herinneren; of dicht bij huis, opdat de overledenen hen zouden beschermen. Ook nog belangrijk: de begrafenis en alle rituelen moeten zonder haast worden uitgevoerd zodat de ziel tijdens de reis naar het hiernamaals niet uitgeput zou geraken.
15.074 kilometer
Oceanië
De Aboriginals in Oceanië markeren het huis van een overleden geliefde met okerkleurige verf en hangen een bijzondere vlag op om aan te geven dat er iemand is gestorven.
De gemeenschap zal ook collectief rouwen en deze periode wordt de
“sorry business” genoemd. De diepe familiebanden in de Aboriginalcultuur betekenen dat iedereen stopt met wat ze aan het doen zijn om de familie te ondersteunen alsof het hun eigen familie is.
In sommige gebieden is er een sterke traditie om de naam van de overledene niet uit te spreken of afbeeldingen van de overledene niet te tonen. Volgens een oud geloof zou het noemen van de naam van de overledene of het bekijken van hun foto hun geest kunnen verstoren, dus geven ze een vervangende naam en houden ze foto’s afgedekt.
25.833 kilometer
De Molukken
Op de Indonesische eilandengroep de Molukken is het gebruikelijk om persoonlijke dingen, zoals een kam, zakdoekje of bril, mee te geven in de kist. Ook legt de familie soms foto’s bij de opgebaarde overledene. Maar deze worden weer weggenomen net voor de eigenlijke begrafenis.
Een heel belangrijk onderdeel van de afscheidsrituelen wordt gevormd door de troostdienst op de avond voor de Molukse uitvaart. Deze heet ‘malam penghiburan’, letterlijk de avond van de troost. Deze is zo mogelijk nog belangrijker dan de uitvaart zelf. Bij zo’n troostdienst zijn makkelijk honderden mensen aanwezig en de bijeenkomst staat in het teken van ‘er zijn’ voor de nabestaanden. Vaak begint deze dienst met gebeden. Na afloop is er koffie en zijn er kleine hapjes te eten. Vaak wordt de troostdienst afgesloten met samenzang.